Sperma of semen

Sperma is een door mannelijke dieren geproduceerde vloeistof met zaadcellen. Bij zoogdieren, waaronder de mens, wordt sperma bij de ejaculatie uit de penis geloosd. De zaadcellen worden aangemaakt in de teelballen en rijpen in de bijballen. Bij de menselijke zaadlozing bevat sperma 1 tot 3% zaadcellen. De rest is vocht, afkomstig uit de prostaat en zaadblaasjes. Zaadcellen worden ook wel spermacellen genoemd.

In 1677 bekeek Antoni van Leeuwenhoek, de vader van de microbiologie, sperma onder de microscoop en zag talloze ‘beestjes’ krioelen. Hij is dus eigenlijk de ontdekker van de zaadcellen.

Als sperma niet in de vagina terechtkomt, dan heeft het een levensduur van maximaal 2 uur. Het is echter wel degelijk mogelijk dat zwangerschap ontstaat doordat sperma indirect in de vagina terechtkomt, bijvoorbeeld door een vrouw met een vinger te bevredigen waar nog sperma aan kleeft, of door indirect contact van de vagina met sperma.

Spermacellen die direct tijdens de geslachtsgemeenschap worden ingebracht leven meestal 24 tot 48 uur in de baarmoeder. Er zijn echter uitzonderingen bekend van zaadcellen die na vier tot vijf dagen nog in leven waren. Zaadcellen die niet worden geëjaculeerd worden na verloop van tijd door het lichaam afgebroken en opgenomen. Factoren als stress, alcoholgebruik en roken hebben invloed op de levensduur van sperma.

Een zaadlozing gaat doorgaans gepaard met een orgasme, maar het zijn verschillende verschijnselen. Per ejaculatie wordt ongeveer 3 tot 5 ml sperma geloosd (een vingerhoedje vol), dat normaal gesproken tussen 100 en 200 miljoen zaadcellen bevat. Per milliliter zijn dat er zo'n 20 tot 50 miljoen.

De kwaliteit van sperma varieert gedurende de dag; middagsperma is van hogere kwaliteit dan ochtendsperma. Ook neemt de kwaliteit af als er langer dan 10 dagen geen zaadlozing is geweest. Maar te vaak is ook niet goed. De optimale frequentie is eens per twee à drie dagen.

Een spermacel heeft een ‘zwemsnelheid' van ongeveer 1 tot 3 millimeter per minuut.
Na het orgasme gaat het sperma met een veel rustiger vaartje (zo’n 3 à 4 millimeter per minuut) richting eicel. Klinkt traag, maar het is supersnel omdat de kop van een spermacel niet groter is dan 0,005 millimeter en de staart 0,05 millimeter.

Zaadcellen kunnen het beste koel worden bewaard, de kwaliteit neemt sterk af naarmate het warmer wordt. Onderzoek laat zien dat frequent saunabezoek de spermakwaliteit gedurende langere tijd kan ondermijnen. Ook langdurig met een laptop op schoot zitten en langdurig warm baden zijn nadelig. Ook neemt de spermakwaliteit af met de leeftijd: het verval zet al in rond het 35e jaar.

Uit onderzoek aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam in 2010 bleek Hollandse pot goed te zijn voor de spermakwaliteit. Mannen die aardappelen, vlees en groenten eten hebben tweemaal zoveel zaadcellen in hun sperma als mannen die een ander voedingspatroon volgen.

Wil je de het aantal spermacellen en de beweeglijkheid daarvan testen dan kun je dat doen met Sperm OK. Hiermee test je thuis binnen 10 minuten de vruchtbaarheid van de man.