Wat is genderidentiteit?

Genderidentiteit (of psychologisch geslacht) beschrijft het gevoel wat iemand heeft bij het eigen lichaam. Dit is onafhankelijk van iemands biologisch geslacht. Het biologisch geslacht zijn de geslachtsdelen waar mee iemand geboren is. Er zijn ook mensen, die geboren worden met een variatie in het biologische geslacht.

Gender gaat over ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ en alles daar tussenin. Het gaat over ideeën en verwachtingen. Over hoe een jongen of een meisje zich zou moeten gedragen. Wat voor kleding een man of een vrouw zou moeten dragen. Sekse is je geslacht, je lichaam en je lichamelijke kenmerken. Bij je geboorte wordt daarmee bepaald of je een jongetje of meisje bent. Dat komt op je geboortebewijs en ook in je paspoort.

Genderidentiteit gaat over wat je bent, op basis van je eigen gevoel. Sommige mensen herkennen zich niet in hun sekse en hebben een andere genderidentiteit. Ze voelen zich niet jongen maar meisje, of andersom of ze vinden de hele indeling in man/vrouw niet toepasselijk, ze voelen zich iets er tussenin, of wisselend. Er zijn ook mensen bij wie de geslachtskenmerken niet eenduidig mannelijk of vrouwelijk zijn.

Het is mogelijk dat iemand die geboren is met mannelijke geslachtsorganen zich toch vrouw voelt. Omdat de westerse samenleving druk uitoefent op individuen om zich volgens een van twee genderrollen te gedragen, voelen mensen met een verschillende genderidentiteit en geslacht zich 'afwijkend'. Dan kan er sprake zijn van genderdysforie (geslachtsidentiteitsstoornis).

Het is mogelijk voor transgenders om met hormonen en/of een of meer geslachtsaanpassende operaties hun lichaam min of meer af te stemmen op de genderidentiteit. Dit staat ook wel bekend als transseksualiteit.

Cisgender

Cisgender is de term voor mensen die zich prettig voelen bij het geslacht dat ze kregen bij geboorte. Het is de tegenhanger van transgender. De meeste mensen zijn cisgender. Cis komt uit het Latijn en betekent ‘aan deze kant’. Trans staat voor ‘aan de andere kant’. Een cisvrouw is dus een vrouw die geboren is met de geslachtskenmerken van vrouwen en die zich ook vrouwelijk voelt. Een cisman is een man die geboren is als man is en zich daar prettig bij voelt.

Gender non-conform

Als je geboren bent als jongen of meisje, maar je ziet er niet uit zoals de meerderheid verwacht van een jongen of meisje, of je gedraagt je niet zoals ‘het hoort’ als jongen of meisje, ben je gender non-conform: je voldoet niet aan de maatschappelijke norm hoe jongens en meisjes eruit zien; de gendernorm. Dat kan zijn door je bouw (sekse) maar ook door je voorkeur qua kleding of haar (genderidentiteit en genderexpressie). Het kan zijn dat je lesbisch, homo of bi bent, maar dat hoeft niet.

Diversiteit

We delen mensen vaak in in ‘man’ of ‘vrouw’, maar er is meer diversiteit. De tweedeling man/vrouw is een versimpeling van de werkelijkheid. Eigenlijk is er meer mogelijk. Tussen ‘man’ en ‘vrouw’ zitten allerlei variaties op mannelijkheid en vrouwelijkheid, of eigenlijk: menselijkheid. Deze termen geven allemaal aan dat je jezelf buiten hokjes plaatst, maar ook dat je het niet eens bent met de hokjes. Gender is geen gegeven, het komt in allerlei vormen en je kunt het zelf vormgeven zoals je wilt.

Non-binair en genderqueer

Als je de indeling man/vrouw te krap of te beperkt vindt, kun je jezelf op allerlei manieren benoemen. Je kunt je bijvoorbeeld non-binair noemen: dat betekent dat je niet het een of het ander bent; je ontstijgt de tweedeling. Genderqueer betekent eigenlijk ook dat je geen vaste genderidentiteit hebt, of dat je tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid beweegt.

• Genderfluïde is ook een mooi woord voor mensen die niet passen bij man of vrouw. Fluïde betekent letterlijk vloeibaar. Alsof de normen en vaststaande ideeën over jongens en meiden, mannen en vrouwen kunnen smelten en samen- of wegvloeien.
• Agender is een genderidentiteit die zich kenmerkt door volledige genderloosheid, of het ontbreken van gender. Agender is een non-binaire genderidentiteit waarbij je niet mannelijk, vrouwelijk, of een ander gender voelt. Agender mensen kunnen zich het sterkst identificeren als gewoon een persoon, in plaats van als een bepaalde gender.

Intersekse

Intersekse is een variatie op wat als de mannelijke of vrouwelijke sekse wordt beschouwd. De norm voor ‘man’ is XY-chromosomen, penis, testes, testosteron en een bepaalde lichaamsbouw. Bij ‘vrouw’ gaat men uit van XX-chromosomen, vagina, eierstokken en baarmoeder, oestrogeen en een andere lichaamsbouw. Toch worden er meisjes geboren met XY-chromosomen en jongens met XX-chromosomen. Of jongetjes met een vagina en meisjes met een clitoris die zo groot is als een kleine penis. De variatie tussen intersekse personen is groot. Soms is al vanaf de geboorte bekend dat er sprake is van een intersekse kind. Maar er zijn ook mensen die niet weten dat ze een interseks conditie hebben. Zij kunnen hun hele leven kampen met onbegrepen lichamelijke of geestelijke klachten.

Intersekse gaat niét over seksuele oriëntatie of genderidentiteit. De meeste intersekse personen hebben een mannelijke of vrouwelijke genderidentiteit en zijn heteroseksueel. Maar net als andere mensen kunnen zij ook een lesbische, homoseksuele of biseksuele oriëntatie hebben of zich identificeren met een andere genderidentiteit, zoals bijvoorbeeld transgender of non-binair.