20 jaar Veilig Vrijen campagnes
- Geplaatst op
Sinds tientallen jaren voert stichting SOA Aids Nederland campagne om veilig vrijen en gebruik van condooms te bevorderen. Dit heeft ervoor gezorgd dat vrijwel iedereen weet wat SOA zijn en hoe ze zich er tegen kunnen beschermen. In dit artikel zetten we de campagnes voor Veilig Vrijen op een rij. Iedereen zal er zich wel enkele herinneren!
Sinds tientallen jaren voert stichting SOA Aids Nederland campagne om veilig vrijen en gebruik van condooms te bevorderen. Dit heeft ervoor gezorgd dat vrijwel iedereen weet wat SOA zijn en hoe ze zich er tegen kunnen beschermen. In dit artikel zetten we de campagnes voor Veilig Vrijen op een rij. Iedereen zal er zich wel enkele herinneren!
1987: de condoomcampagne.
Er is in 1987 nog maar weinig onderzoek gedaan naar condoomgebruik onder jongeren. Verder is nog onduidelijk of het condoom voldoende beschermt tegen een hiv-infectie. De campagnemakers moeten rekening houden met twee taboes: seks en dood. Een angstaanjagende boodschap zoals o.a. in Groot-Brittannië is uitgevoerd, wordt onwenselijk geacht. Gekozen wordt voor de bekende metafoor voor seks: het bloemetje en het bijtje.
1988: de vakantiecampagne
Een condoomcampagne met jongeren als doelgroep wordt in 1988 om politieke redenen niet haalbaar geacht. Condoompromotie zou jongeren aanzetten tot vervroeging van hun seksuele ervaring en tot promiscue gedrag. Gekozen wordt daarom voor een algemene vrij veilig boodschap waarin niet alleen aandacht is voor condooms, maar ook uitstel van seksuele contacten, monogamie en seksueel contact zonder neuken.
1989 - 1990: de smoezencampagne
Jong volwassenen blijken inmiddels een goede kennis te hebben over aids en een positieve houding ten aanzien van condoomgebruik. Jonge mensen verzinnen echter excuses om geen gehoor te geven aan hun eigen intenties. De meest gebruikte smoezen van jongeren worden in de campagne van 1989 verwerkt. De smoezen staan boven een foto van een jongen, meisje of een heteroseksueel stelletje. Over de ogen is een balkje geplaatst met de tekst 'welterusten'. Boven de foto staat de smoes verwoord, bijvoorbeeld: Dit is Erik. Hij hoeft niet veilig te vrijen, want hij kent niemand met Aids. Welterusten, Erik. Denk na, vrij veilig.
1993-1994: 'ik vrij veilig of ik vrij niet'
In 1993 wordt weer een massamediale campagne gelanceerd. De doelgroep is verbreed tot iedereen die onveilig vrijt en dus risico loopt. Voor het eerst spreekt de campagne ook de homoseksuele doelgroep rechtstreeks aan (er komen drie klachten tegen deze uitingen binnen bij de reclamecode commissie). Voor het eerst wordt het condoom direct in beeld gebracht.
1995: doe jij iets aan?
Een barriëre voor veilig vrijen is dat veel mensen niet weten hoe condoomgebruik aan een partner duidelijk te maken. De campagne van 1995 veroorzaakt door de (half) blote modellen meer opschudding dan voorgaande campagnes. Er worden kamervragen gesteld.
1996-1997: Veilig vrijen, soa en chlamydia campagne
De kennis van het Nederlandse publiek over soa is minder dan de kennis over hiv. In 1995 wordt besloten dat de tijd rijp is voor meer aandacht voor andere soa, met name chlamydia. In 1996 verschijnt een nieuwe commercial waarin de vraag centraal staat: 'wat is het beste moment om over condooms te beginnen?' Extra aandacht voor chlamydia is er via de 'soa top 10'. Stelletjes stellen op posters condoomgebruik aan de orde: 'jij vond rubber toch zo sexy..?' De humorvolle aanpak van deze campagne krijgt veel waardering: ook ver buiten Nederland.
1998: Soa zijn overal verkrijgbaar, condooms trouwens ook
Om de kennis over soa in het algemeen en de drie meest voorkomende soa (chlamydia, genitale wratten en herpes genitalis) in het bijzonder te vergroten, verschijnen in 1998 nieuwe posters en radiocommercials. Vrijende stelletjes worden geportretteerd met de tekst: 'soa zijn overal verkrijgbaar' of een variant voor één van de drie veel voorkomende soa. 'Chlamydia is overal verkrijgbaar'.
1999 - 2000: altijd handig om een condoom bij je te hebben ... of liever twee
Onderzoek toont echter aan dat veel onveilig vrijgedrag het gevolg is van het niet beschikbaar hebben van een condoom op het juiste moment. In 1999 wordt een nieuwe campagne gelanceerd waarin op een humorvolle wijze het belang en het nut van altijd een condoom bij je te hebben wordt getoond.
2001 - 2002: Het aanzoek
In 2001 wordt een nieuwe vrij veilig campagne geïntroduceerd die communiceert dat veilig vrijen een teken is van zorg en respect voor de ander. Door het gebruik van condooms nemen jonge mensen verantwoordelijkheid voor zichzelf én de ander.
2003: Gebruik dan nu een condoom
De positieve benadering van de campagne 'het aanzoek' wordt door de doelgroep gewaardeerd. Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat het aantal soa sinds het einde van de jaren 90 in Nederland een duidelijke stijging vertoont. Enerzijds is dit te verklaren doordat meer mensen zich laten testen op soa, anderzijds zijn er aanwijzingen dat er minder veilig wordt gevreeën. Dat hiv inmiddels goed behandeld kan worden met medicijnen en geen dodelijke ziekte meer hoeft te zijn, lijkt de noodzaak van condoomgebruik bij de doelgroep te nuanceren.
2004-2005: 'wie laat zich dan ook naaien zonder condoom'
De aandacht voor de mogelijke negatieve gevolgen van chlamydia blijkt zijn vruchten af te werpen. Lager opgeleiden en de jongste doelgroep voelen zich minder aangesproken door de voorgaande boodschap van de Vrij Veilig Campagne. In 2004 wordt daarom een nieuwe campagne geïntroduceerd die zich speciaal op laag opgeleide jongeren (13-19 jaar) richt. Voor het eerst worden in de campagne personen getoond die een soa hebben opgelopen: 'nooit gedacht dat ik een soa van hem/haar zou oplopen'.
2006: 'verneuk je nieuwe relatie niet met een oude soa'
Na bijna 20 jaar vrij veilig campagne is het kennisniveau, de houding ten aanzien van condoomgebruik en de intentie om condooms te gebruiken in Nederland op een hoog niveau. Een grootschalig onderzoek in 2005 'Seks onder je 25e' toont aan dat condoomgebruik sinds 1995 bij jongeren (12-25 jaar) is toegenomen. Wanneer jongeren zich bewust zijn van de risico's, zoals bij zogenaamde one-night stands, gebruikt meer dan 80% een condoom. Condoomgebruik volhouden binnen een nieuwe relatie blijkt echter veel lastiger.
Wanneer men vaker met een nieuwe partner vrijt, groeit het vertrouwen in de nieuwe partner en verdwijnt de intentie om zichzelf (en elkaar) te beschermen. Het condoom verdwijnt in veel gevallen uit het liefdesleven zonder dat er eerst een soatest is uitgevoerd. In 2006 wordt daarom een nieuwe campagne geïntroduceerd die de doelgroep oproept condoomgebruik vol te houden totdat ze zich (beide) hebben laten testen op soa. Door het netwerk van ex-geliefden te tonen, maakt de campagne duidelijk dat alleen vertrouwen in de nieuwe partner een onvoldoende reden is om van condoomgebruik af te zien. Of zoals het meisje uit de radiocommercial zegt tegen haar vriendje die zonder condoom wil vrijen: 'ik vertrouw jou wel, maar je ex niet'.
2007
Soa Aids Nederland zet in augustus 2007 de campagne 'verneuk je nieuwe relatie niet met een oude soa' opnieuw in.